Snel naar recent herwerkte pagina's:
De boeken Bas Kunstler begint te lezen en Bas Kunstler schrijft zijn tegen kostprijs (12,50 euro per boek) verkrijgbaar op aanvraag via e-mail. Om het milieu niet te belasten met overbodig drukwerk print ik de boeken pas na je bestelling. Je krijgt ze vervolgens toegestuurd als paperback. Verzenden in België en Nederland kost je 3,00 euro voor één boek en 6,00 euro voor 2 boeken.
Het formaat van de boeken is 240 x 160 x 11 mm (kleine afwijkingen zijn mogelijk)
Tekst en illustraties van deze boeken vind je verspreid over de diverse thema's ook op deze site.
BAS KUNSTLER BEGINT TE LEZEN
De eerste taalperiode in de eerste klas
Hoe begin je met het leren lezen
in de eerste klas in een vrijeschool/steinerschool?
Uitgaande van Steiners aanwijzingen heb ik in mijn klaspraktijk
een werkwijze ontwikkeld op basis van
sprookjesbeelden
visuele en auditieve analyse
visuele en auditieve synthese
vormtekenen (dynamisch tekenen)
simultaan leren lezen en schrijven.
152 bladzijden
volledig in kleur
bladvullende tekeningen
duidelijke bordschema's
Bas Kunstler= acroniem van Basisonderwijs Kunstzinnig Leren
BAS KUNSTLER SCHRIJFT
Leren schrijven
&
schrijven en spellen
in de lagere school
klassen 1 - 6
Van kleutertekenen tot vormtekenen
Van vormtekenen tot schrijven van het
verbonden schrift.
Creatief schrijven
Spellen op drie niveaus
Anderen over leren schrijven en spellen
Schrijven in de vrijeschool
172 bladzijden
225 illustraties in kleur
Bas Kunstler= acroniem van Basisonderwijs Kunstzinnig Leren
BAS KUNSTLER SCHRIJFT
INHOUD
In de lijst hieronder kun je elk hoofdstuk in pdf-formaat openen.
Wil je het hele boek in geprinte versie, stuur me dan een e-mail, dan zend ik je het afgewerkte boek als paperback tegen kostprijs (afdrukken + verzending in België en Nederland).
(Door de lage resolutie van deze pdf is de kwaliteit van de lay-out en de illustraties minder goed dan in het boek)
LEREN SCHRIJVEN
Van rechten en krommen tot friezen
Van letters tot verbonden schrift
Vier verschillende lettertypes
Van kleuter tot zesdeklasser en verder
SCHRIJVEN
Creatief schrijven (opstel, verslag, boekbespreking ...)
SPELLEN
ANDEREN OVER SCHRIJVEN
Zo leer je kinderen lezen en spellen (José Schraven)
Dwaalspoor dyslexie + de Alfabetcode (Erik Moonen)
Toelichting bij de leerlijn spelling
Een woord te zijner tijd (Hans ter Beek)
De natuurwetten van het kind (Céline Alvarez)
SCHRIJVEN IN DE VRIJESCHOOL
Overzicht schrijfopdrachten per klas
TOEMAAT
VOORWOORD uit BAS KUNSTLER SCHRIJFT
Toen de vierjarige Lisa hoorde dat oma boodschappen ging doen, rende ze naar de keuken, nam papier en potlood, zette zich aan tafel en begon te ‘schrijven’.
‘Wat schrijf je?’ vroeg oma.
‘Patatjes,’ antwoordde Lisa.
‘Ga jij het boodschappenlijstje maken?’
‘Ja. Wat gaan we nog kopen?’
‘Bloemkool.’ Oma wist dat Lisa dat heel graag lustte.
Lisa schreef vlijtig op.
‘Wat nog?’
‘Appelen.’ Lisa noteerde.
Al wat Lisa lekker vond kwam op de lijst en toen het blad vol krabbels stond, moesten een tweede en een derde blad eraan geloven. Zo zag het gekrabbel er uit:
Schrijven ging wel, maar lezen? Nee, hoor. De patatjes waren blijkbaar leesbaar, maar de volgende krabbels werden volstrekt willekeurig benoemd.
Het geschrijf van Lisa kwam volledig voort uit de nabootsing; zo doen de volwassenen nu eenmaal vóór ze naar de supermarkt gaan. Nabootsing is de eerste sterke impuls die we gebruiken om de kinderen te leren schrijven in de eerste klas.
Later beperkte het schrijven van Lisa zich tot het tekenen van haar naam en dat bleef zo tot ze naar de eerste klas ging. Ze was erop uit, want nu ging ze eindelijk echt leren lezen en schrijven. Eerst lezen, want dat stond bovenaan op haar verlanglijstje voor de eerste klas. Toch beweren pedagogen dat schrijven het lezen vooraf moet gaan omdat het historisch zo gelopen is en omdat het voor het brein het beste is om de klank-tekenkoppeling via het schrijven te oefenen, al zijn er ook jonge kleuters die perfect woorden als bijvoorbeeld VOLVO en OPEL en andere automerken kunnen lezen, lang voor ze de motorische vaardigheden om te schrijven ontwikkeld hebben. Zo komen we bij de tweede impuls voor het leren schrijven: bij de kinderen moet de fijne motoriek voldoende ontwikkeld zijn. Vierjarige kleuters zijn zover en hebben dan ook baat bij sturing door de volwassene: goede potloodgreep en gepast schrijf- en tekengerief zijn nu aan de orde naast vele oefeningen om de fijne motoriek verder te ontwikkelen: vingerspelletjes, kralen rijgen enzovoort.
Hoewel bij vijfjarigen de nabootsingsdrang nog sterk aanwezig is, kunnen zij ook zelfstandig opdrachten uitvoeren en kun je vragen: ‘Doe eens dit, doe eens dat,’ maar ook: ‘teken eens …’ waardoor gerichte tekenopdrachten in voorbereiding op het schrijven mogelijk zijn. Je hoeft daarmee niet te wachten tot de eerste klas; schoolrijpe kleuters zijn maar wat blij als ze zulke opdrachten krijgen. Dit is dan ook de derde voorwaarde die vervuld moet zijn om te leren schrijven: zelfstandigheid.
Iedere school kiest de schrijfmethode die ze het meest geschikt vindt. De ene kiest ervoor om te vertrekken van de kleine gedrukte letters om die via verbindingsstreepjes aan elkaar vast te hangen; de andere kiest voor een verbonden schrift dat uit de beweging voortvloeit. Ik kies voor een verbonden schrift dat uitgaat zowel van de beweging als van het kunstzinnige: twee elementen die ieder kind van nature meebrengt, zodat uit het krabbelen en het kleutertekenen het verbonden schrift ontstaat. Maar welke methode men ook kiest, altijd zal het leren schrijven uitmonden in een persoonlijk handschrift dat zeer afwijkend kan zijn van het schrift dat de school aanbiedt.
In het eerste deel van dit boek gaat het over de ontwikkeling van het kleutertekenen en hoe daarin twee basisvormen naar voren komen: ronde en rechte lijnen, later gevolgd door de opvulling van de vlakken die door de rechten en de krommen gevormd worden. In de eerste klas van de lagere school komen de kinderen via het vormtekenen tot het verbonden schrift dat ze in de tweede en derde klas intensief blijven oefenen met als doel: een eigen handschrift ontwikkelen dat aan minstens drie eisen voldoet:
leesbaar
vlot
mooi.
Deel twee van dit boek gaat over de schrijfopdrachten in de lagere school. Het creatieve schrijven is het allerbelangrijkst, want aan de hand daarvan leren de kinderen aandacht hebben voor:
spelling
zinsbouw
grammatica
stijl
voorlezen
begrijpend lezen.
Het kopiëren van teksten, waaraan men in vrijescholen veel tijd en aandacht besteedt, kan beperkt worden tot een vorm van illustratie. Dictees daarentegen krijgen veel meer belang, want ze zijn niet alleen oefeningen en controles op de spelling, maar kunnen ook op een creatieve manier ingezet worden in verschillende vakken zoals rekenen, geschiedenis, aardrijkskunde en andere.
Het derde deel focust op spelling en hoe deze op drie manieren kan benaderd worden:
vrij en anarchistisch
respectvol en democratisch
dwingend en dictatoriaal.
In deel vier maak je kennis met mijn commentaren op vijf andere auteurs die het in recent verschenen boeken over het leren schrijven hebben:
José Schraven (2004)
Erik Moonen (2012)
Scholengemeenschap Steinerscholen Basisonderwijs (2016)
Hans ter Beek (2016)
Céline Alvarez (2017).
In deel vijf mag je eens binnenkijken in een taalles in een vrijeschoolklas, lees je hoe een dagschema er kan uitzien en krijg je tot slot een ritmisch en rijmend toemaatje om de au-klank correct te spellen.
In dit boek haal ik regelmatig voorbeelden aan uit de lespraktijk van de vrijeschoolpedagogie, omdat dit, op één* uitzondering na, de enige onderwijsvorm is die kunstzinnig basisonderwijs aanbiedt. Vrijeschool is in Nederland de benaming voor de onderwijsvorm die in België bekend is als steinerschool en in Duitsland en andere landen meestal waldorfschool genoemd wordt. Deze scholen zijn gebaseerd op het antroposofische mens- en wereldbeeld van Rudolf Steiner.
* Rinkrank in Kalmthout is een kunstzinnige basisschool zonder antroposofische achtergrond en maakt geen deel uit van de internationale waldorfschoolbeweging. Ze heeft onder andere het periodeonderwijs uit de vrijeschoolpedagogie overgenomen.
Voor lijntekeningen in lange stroken of banden gebruik ik de namen bandversiering en fries, omdat ze in de sierkunsten voor dat doel gebruikt worden.
Verbonden schrift is de algemene benaming voor wat sommigen gebonden schrift en anderen lopend schrift noemen.
De fonetische weergave van woorden plaats ik in dit boek tussen rechte haken: bijvoorbeeld bouw wordt voorgesteld als [bɑu] en dauw als [dɑu]. Klanken geef ik weer tussen schuine strepen, bijvoorbeeld de korte /e/ in dek, de lange /ee/ in week en de stemloze (doffe) /ə/ zoals in de.
Luc Cielen
Kalmthout, juni 2019
PEDAGOGIE IN DE PERS
Het geheim
Ik heb 45 jaar lesgegeven, waarvan een groot deel in het secundair kunstonderwijs. De leerlingen die in het derde jaar voor het eerst kunstgeschiedenis en kunstinitiatie kregen, verslikten zich vaak in de omvang en de taal van het domein. Maar met enkele goede handvatten wisten we snel een opstap te vinden en ging het vlot. Het geheim? Hen zelf notities laten nemen. Op de linkerzijde woorden verklaren (geen invulblaadjes). Luidop lezen uit het handboek. Open vragen bij overhoringen en examens. Antwoorden in een doorlopende tekst. Veel aandacht, zowel in groep als individueel, voor de verbetering ervan.
Jaren later krijg ik precies om die werkwijze nog dankbare complimenten van oud-leerlingen. Nuance en nauwkeurigheid stonden hoog in het vaandel. Het is echt niet zo moeilijk.
JOSÉE LEHON, LANGDORP in De Standaard 5 december 2019
ZO KRIJGT UW KIND DE PERFECTE LES
EEN LEERKRACHT MOET LEERLINGEN VERPLICHTEN NA TE DENKEN, VINDT TIM SURMA. 'MAAK HET ZE EEN BEETJE MOEILIJK. DAT HOEFT ECHT NIET SADISTISCH TE ZIJN.' BENOIT DE FREINE
Hoe moet je leren? En wat is de beste les? Een nieuw boek geeft leerkrachten praktische tips en moet meer leerlingen doen excelleren. Vier bouwstenen staan centraal.
PIETER GORDTS in De Morgen, donderdag 12 september 2019
ONDERWIJS = OVERDRACHT VAN KENNIS (?)
In De Standaard van donderdag 5 september 2019 schrijft Mia Doornaert dat het onderwijs moet terugkeren naar zijn kerntaak, namelijk overdracht van kennis door behoorlijk opgeleide leerkrachten.
VRIJHEID VAN ONDERWIJS? STEEDS MINDER VANZELFSPREKEND
FOCUS OP COMPETENTIES NEFAST VOOR NIVEAU BEGRIJPEND LEZEN
Wat moet er veranderen?
1. Kennis verwerven verhoogt het begrijpend lezen.
2. Grammatica - de structuur van de taal - moet onderwezen worden.
MUZIEKSTUDENTEN SCOREN BETER OP WISKUNDE
De Standaard, dinsdag 25 juni 2019
Met letterkoekjes en rijmpjes leer je vlotter lezen.
KLAAS MAENHOUT in De Standaard, zaterdag 18 mei 2019
De school is geen shopping mall waar de klant koning is.
Kim Wezenbeek in De Standaard dinsdag 7 mei 2019
Prestaties van leraren en testresultaten van leerlingen.
Orhan Agirdag in DM dinsdag 8 november 2016
Vriendelijkheid verbetert de schoolresultaten
Elke Geraerts. DS 2016-10-20
Vriendelijkheid heeft een grote impact op het brein. Op Berkeley hebben ze studies bij kinderen gedaan, en door vriendelijk te zijn verbeterden zelfs hun schoolresultaten.
Geef kinderen een warme, veilige omgeving
Dick Swaab, DM 2016-09-24
Ik denk niet dat je kunt opvoeden. Je hebt honderden opvoedingssystemen die nooit goed onderbouwd zijn, omdat dat niet kan. Wat je moet doen, is kinderen een warme, veilige, stimulerende omgeving geven waardoor ze de capaciteiten waarmee ze geboren zijn, kunnen ontwikkelen.
De leerkracht is geen multispecialist
Echte inclusie in het gewoon onderwijs zou meer haalbaar zijn als de klassen niet gemiddeld uit 25 kinderen zouden bestaan, maar pakweg uit 15. En als we kinderen niet zouden...
Geef altijd les op het niveau van de sterkste leerlingen
Albert Peeters gaf zijn jonge naamgenoot Hugo volgende raad: 'Geef altijd les op het niveau van de sterkste leerlingen, maar zie de zwakste het liefst...
Huiswerk
Leerlingen die langer dan een uur per dag aan huiswerk besteden, geven vaker aan ongelukkig te zijn. 'Wie boven de verwachtingen moet presteren, ervaart sneller dat hij faalt', verklaart Luyten...
Heeft huiswerk wel zin?
Te saai, te veel, te asociaal. Heeft huiswerk wel zin?
Experts pleiten voor oordeelkundig gebruik van extra taken na de schooltijd
Kinderen hebben er een broertje dood aan, maar ook veel pedagogen zijn niet overtuigd. Moet het huiswerk op de schop? 'Een pauze inlassen is net zo belangrijk voor het leerproces.'
De beste straf
Kies dat wat ze het liefst hebben.
Hoe stuur je ongewenst gedrag bij: geen verhaaltje, in de hoek staan of toch die tablet afnemen?
Een peuter die de puber uithangt. Een tiener met apenstreken. Het maakt veel ouders onzeker: mag ik mijn kind wel straffen? Soms móét het, stellen experts. 'Als je kind zich niet gedraagt, moet je niet met een beloning zwaaien om het op andere gedachten te brengen.'
Het babybrein en hoe je het kunt stimuleren.
De hersenen ontwikkelen zich al tijdens de zwangerschap: stress is dan even slecht als roken en drinken.
Hoogbegaafde kinderen hebben geen nood aan EXTRA werk, maar aan ANDER werk.
Een terechte visie van school De Loep in Diepenbeek.
Deficitdenken in het onderwijs: de universiteit en de hogeschool denken dat het secundaire onderwijsniveau in gebreke blijft. Het secundaire denkt dat de lagere school onvoldoende haalt enz. Is dit zo?
ZEVEN ONWAARHEDEN OVER ONS BREIN
Linkerhersenhelft en rechterhersenhelft
Dyslexie en dyscalculie
Leren lezen op 3-jarige leeftijd en andere onzin over ons brein.
SOMMEN BETER ONTHOUDEN DOOR BEWEGEN
Uit een interview met Erik Scherder in De Standaard 24-08-2019
Belgische kinderen bewegen te weinig.
DM 2016-11-22
Loopt, springt of klimt uw kind iedere dag zeker een uur lang? Dan is het ofwel een kleuter, ofwel een uitzondering.
Rilatine verandert het kinderbrein blijvend.
DM 2016-11-22
Rilatine werkt langer door op het kinderbrein dan bij volwassenen. Ook als kinderen het middel niet meer slikken, hebben zij een veranderde hersenactiviteit.
Mijn visie: Behalve voor kinderen met een zware ADHD-diagnose kun je best het gebruik van Rilatine ten zeerste afraden en in geen geval als school meewerken aan het toedienen van deze medicatie tijdens de schooluren. De werkwijze op school moet zo zijn dat kinderen met ADHD volop aan hun trekken komen. Ze moeten - net als alle kinderen trouwens - voldoende bewegingskansen krijgen tijdens de schooldag.
Jongleren met bal en hersenen.
De 25 spelers van de Genkse U13 lijken wel in trance. Terwijl uit twintig kelen de tafel van vijf wordt opgedreund, werken ze in een hoog tempo oefeningen af. Honderdveertig baltoetsen per minuut. De combinatie van rekenen en voetballen is een vorm van hersentraining.
Groene, avontuurlijke speelplaats.
Sarah Vankersschaever in DS dinsdag 8 november 2016
Sinds de basisschool De Krekel in Sint-Amandsberg een avontuurlijke speelplaats inrichtte, loopt iedereen er tijdens de pauzes uitgelaten bij. De kinderen bewegen meer, zijn fantasierijker en maken minder ruzie.
Klas in beweging
'Klas in beweging' is in Vlaanderen via Nederland overgekomen uit een Duitse Waldorfschool. Hoe ziet een klasdag in een 'klas in beweging eruit' en wat vind ik ervan?
Laat de leerlingen niet te lang stilzitten.
Artikel uit Klasse (mei 2018) met commentaar. Lees meer.
TAALWETENSCHAPPERS ZOEKEN VERKLARING VOOR COGNITIEVE REVOLUTIE
Met de taal kwam ook de verbeelding.
De mens beschikt al heel lang over een flink stel hersenen. Maar pas toen 70.000 jaar geleden ook zijn talenknobbel was volgroeid, ging het licht aan.
SENNE STARCKX in De Standaard, dinsdag 6 augustus 2019.
FATSOENLIJK KUNNEN LUISTEREN EN LEZEN
Hilde Crevits: "Scholen moeten focussen op hun kerntaken. daarnaast mag ruimte zijn voor hun eigen pedagogisch project. Maar fatsoenlijk kunnen luisteren en lezen, dat is de basis voor alles."
Ann Van Den Broek in De Morgen 05.04.2019
SCHOOLBOEKEN NIET ALTIJD WETENSCHAPPELIJK ONDERBOUWD
Er moet dringend onderzoek komen naar de kwaliteit van schoolboeken. Ze leren kinderen wel leesstrategieën aan, maar leren hen niet zelf strategisch te denken.
Jan Van Damme in De Morgen 08.04.2019
ONDERWIJS MOET DE LEEFWERELD VAN HET KIND OPENBREKEN
Hannah Arendt: het onderwijs is conservatief én progressief. We vinden het belangrijk om waardevolle kennis en cultuur over te dragen en te conserveren. Maar we verwachten ook dat onze kinderen de wereld straks gaan vernieuwen.
Wim Van den Broeck in De Morgen 06.04.2019
DOELGERICHT LEREN
Op school gaat het om doelgericht leren: kennis en ja, ook vaardigheden. We willen dat jongeren leren schrijven, en begrijpend lezen is ook een vaardigheid. Die vaardigheid is belangrijk voor de brede vorming van jonge mensen...
Johan De Donder in De Standaard 05.04.2019
BEGRIJPEND LEZEN
Tienjarigen scoren ondermaats op begrijpend lezen.
Daarom moet er o.a. geïnvesteerd worden in de compententie van leerkrachten om effectief begrijpend leesonderwijs te geven.
Zes adviezen om het niveau van begrijpend lezen op te krikken in de lagere school.
Kris Van Den Branden in De Standaard 04.04.2019
ONDERWIJS
Ons onderwijs zou weer hoogstaander mogen.
Niveau en aanzien zakken zienderogen.
Twee tips en voor je 't weet komt alles goed:
Geef weer meer les, gedegen en bevlogen.
En luister niet naar vlotte pedagogen
die uit een boekje weten hoe het moet.
Stijn De Paepe (Modern rederijker)
De Morgen 2 april 2019
LERAARSCHAP
Met massa's papieren,
logins, formulieren
de vaagweg bevoegde
instanties plezieren.
Nefast gevergader,
belegd door het kader.
Gesprekken ter plekke
met moeder en vader.
Op schoolreis, naar 't schoolfeest,
op scholingscongres.
En als er nog tijd is,
dan geven we les.
Stijn De Paepe (Modern rederijker)
De Morgen 20 september 2018
LEERKRACHT
Als je er eentje bent,
als je er eentje kent,
als je er een gehad hebt,
lang geleden of recent.
dan weet je het gewis:
sins mensenheugenis,
hoe onbetaalbaar wezenlijk
een goede leraar is.
Stijn De Paepe (Modern rederijker)
De Morgen 5 oktober 2018
