Nederlands Hagedis
Latijn
Lacerta
Frans
Lézard
Engels
Lizard
Duits
Eidechse
Het is een circumpolair sterrenbeeld, te vinden in de onmiddellijke
omgeving van Cassiopeia, Cepheus en de Zwaan. Het strekt zich uit van het
hoofd van Cepheus, dicht bij de Poolster, tot aan de voet van Pegasus.
Het sterrenbeeld Hagedis is een creatie van de Poolse astronoom Hevelius,
ook bekend als Hoevelke of Hewel, die leefde van 1611 tot 1687. In diens werk
'Firmamentum Sobiescianum' van 1687 staat voor het eerst dit sterrenbeeld
afgebeeld.
Waarom heet dit sterrenbeeld Hagedis?
Dat was zuiver om een praktische reden. Er was niet voldoende plaats meer
tussen Zwaan en Cassiopeia en Pegasus om een groter dier te kiezen. Toch is
dit beeld niet zo slecht gekozen. Het stelt - in de beschrijving van Hevelius
- een gluiperig schepsel voor met een gekrulde staart, aan de kop van de
processie van de offeranden aan Urania.
Dat het een gluiperig schepsel moest zijn, zal wel aan de godin gelegen
hebben, want in de toenmalige christelijke wereld was al wat niet christelijk
was slecht, boosaardig en dus ook gluiperig. Men mocht die oude goden en
godinnen immers niet te veel eer betuigen.
Toch wilde Hevelius net wél hulde brengen aan Urania, want zij is de muze
van de sterrenkunde, en wordt meestal afgebeeld met een hemelglobe in de hand.
Ze wordt ook vereenzelvigd met de godin Aphrodite, die bij de Feniciërs en
Assyriërs Astarte of Ishtar heette. Bij de Romeinen werd ze Venus genoemd.
John Flamsteed (1646-1719) beeldt dit sterrenbeeld af als een windhond,
maar die benaming en afbeelding was geen succes. Het bleef een hagedis.
Hevelius had zelf ook nog een andere naam bedacht: Stellio. Dat is de
benaming voor een watersalamander met stervormige vlekken op de rug.
Hevelius was niet de eerste die de sterren van dit beeld een naam gaf. De
Franse astronoom Augustin Royer zag in deze sterrengroep de hand van Lodewijk
XIV met daarin een scepter. Hij noemde het beeld: 'Scepter en Hand der
Gerechtigheid'. Dat inspireerde dan weer de Duitse astronoom Bode (1747-1826)
om er 'Frederici Honores' van te maken, een sterrenbeeld ter ere van Frederik
de Grote.
Hoe plechtig en indrukwekkend het ook was, koning noch keizer hielden
stand aan het firmament; de eenvoudige hagedis won het pleit en staat er nu
nog, algemeen aanvaard.
De sterren van Lacerta
Er zijn geen heldere sterren in dit sterrenbeeld
Dit sterrenbeeld wordt niet bespoken in de lessen
astronomie in de lagere school
De namen van de sterren in de belangrijkste sterrenbeelden
Een beknopt overzicht van de sterrenbeelden die in de lessen astronomie aan
bod komen
.JPG)