|
SLAPEN De
vrolijke kleuter die met een smile tot achter de oren
de juf bij de schoolpoort een hand komt geven en begeesterend ‘Goede morgen,
juf’ zegt, ziet er uitgeslapen uit, letterlijk. Helemaal klaar is hij om de
nieuwe schooldag tegemoet te gaan en vele leuke en nieuwe ervaringen op te
doen, zodat hij na zijn middagboterham zo moe is dat hij blij is om even met
gesloten ogen te mogen liggen achter gesloten gordijnen. Niet te lang, want
de dag en de wereld hebben nog heel wat in petto
voor hem. Vervuld en tevreden verlaat hij de school, stapt voluit vertellend aan
de hand van mama of papa naar huis, rent de tuin in of tekent aan de
keukentafel tussen potten en pannen. Lekker eten – niet alles lust hij, wat
had je gedacht? – een spetterende douche en met kleine oogjes luisteren naar
een verhaaltje voor het slapengaan, zelfs al is het nog niet helemaal donker,
om morgenvroeg weer de vrolijke kleuter te zijn die met een smile … enzovoort. Zo kunnen
de schooldagen van een kind dat goed geslapen heeft eruit zien en de school
draagt haar steentje bij om dit waar te maken. Hoe? Door de kleuters een vast
ritme aan te bieden. Elke dag hetzelfde ritme binnen het grotere kader van
week- en jaarritme bevordert de goede nachtrust die zo noodzakelijk is om al
de nieuwe ervaringen te verwerken. Nieuwe ervaringen? Ja, al is het ritme zo
stevig in de schoolstructuur verankerd dat het als een rots van vertrouwen en
zekerheid is, toch biedt dit juist de mogelijkheid om dagelijks nieuwe dingen
te leren en mee te maken. Zoals ieder mens en ieder levend wezen op aarde van
nature gebonden is aan het ritme van dag en nacht, zo is het leren verknoopt
met het vaste schoolritme. Niet alleen in de kleuterschool, ook in de lagere
school is dit zo. Denk je daarbij aan de vastgelegde schooluren en het dag-
en weekplan, dan heb je alleen aan het uiterlijke ritme van waken en slapen
gedacht. In een steinerschool vind je dit gezondmakende waak- en slaapritme
ook in de innerlijke structuur van de lessen en van de inhoud die er wordt
aangeboden. Structureel door de leerstof in te delen in bewegende en
verstillende elementen, innerlijk door bewust te werken met het waardevolle
van de slaap via de drieledige opbouw van de leerstof: vooruitblik – nieuwe
leerstof – terugblik. Als de
periode- of vakles ten einde loopt, blikken
leerkracht en kinderen kort terug op de voorbije les en geeft de leerkracht
een vooruitblik op de leerstof van de volgende dag. Bijvoorbeeld in een
dierkundeperiode van de vierde klas. ‘Morgen ga ik jullie vertellen over de
leeuw,’ kondigt de leerkracht aan, ‘de koning van de dieren, het grootste
roofdier van Afrika, symbool voor al wie dapper en sterk wil zijn en daarom
op zo veel vlaggen van landen wordt afgebeeld.’ Daarmee heeft hij in een
korte vooruitblik meegedeeld welke elementen er in het verhaal aan bod gaan
komen: predator (dierkunde), Afrika (aardrijkskunde) en symbool
(geschiedenis). De kinderen gaan naar huis, zijn in gedachten – en gesprekken
- al bij de leeuw, nemen hem mee in hun slaap en dromen wellicht over hem en
over wapperende vaandels boven stoere ridders en wie weet wat nog meer. De
volgende morgen komen ze vol spanning naar de klas, zien een prachtige leeuw
op het bord getekend en geen woord van het levende beeld dat de leerkracht
schetst via zijn verhaal, ontgaat hen. Ze komen zelf aan het woord en
tekenen, schilderen en schrijven. Na een korte terugblik vertelt de
leerkracht dat het morgen zal gaan over andere katachtigen, dieren verwant
aan de leeuw en dat de kinderen zelf mogen vertellen (en schrijven) over hun
kat of over een dier dat tot de familie van de katachtigen behoort. Ziezo,
weer gaan de kinderen met de leeuw en nu ook de kat in gedachten en
gesprekken huiswaarts, observeren de kat thuis of raadplegen boeken, YouTube
of Wikipedia en nemen de katachtigen tezamen met al wat ze die dag over de
leeuw vernomen hebben mee in hun slaap. En de volgende dag zijn ze klaar om
hun kennis over deze dieren uit te breiden en kunstzinnig vast te leggen in
beeld, woord en spel. Weer zal de les eindigen met een terugblik en een
vooruitblik naar morgen. Zo is in deze school de slaap – de nacht – een
essentieel onderdeel van de pedagogie. |