KWINTEN, 31 oktober
Luc Cielen in Rinkkrant 906 van 14 oktober 2005
Terwijl overal Halloween gevierd wordt, gaat op vele plaatsen in de wereld de aandacht toch vooral naar de heilige Kwinten, die meer bekend is onder de naam Quentin. Van orsprong is het noch een Nederlandse naam, noch een Franse. Het is een van de veel gebruikte Romeinse namen: Quintus of Quintinus, wat niets anders wil zeggen dan ‘vijfde’. De Romeinse vaders hadden de gewoonte om hun kinderen gewoon te nummeren. De eerste heette Primus, de tweede Secundus, de derde Tertius, de vierde Quartus en de vijfde dus Quintus. Het is vooral deze laatste naam die furore maakte dank zij één van hen die in het begin van de derde eeuw in Rome werd geboren. Hij was afkomstig uit de gegoede Romeinse burgerij en dus voorbestemd om daarin carrière te maken, net als zijn vader Zeno, die senator was. Maar het liep anders. Hij bekeerde zich al vrij jong tot het christendom en in 245 verlaat hij, in het gezelschap van Piatus Regulus, Crispinus en Crispianus Rome. Zij werden naar Gallië gezonden om er te gaan prediken. Hun standplaats is Amiens, de stad waar enkele jaren later een andere heilige van zich zal laten horen: Sint Maarten. Om zijn bekeringswerk te ondersteunen verrichtte hij talrijke wonderen, al wordt nergens verteld welke wonderen dat waren.
In elk geval, hij heeft er succes mee in Amiens; zijn optreden trekt telkens vele toeschouwers en luisteraars. Maar keizer Diocletianus strooit roet in het eten. Hij geeft bevel om de christenen te vervolgen. De prefect van Amiens, Maximianus, gehoorzaamt onmiddellijk en laat Kwinten en zijn gezellen in de gevangenis gooien. Voor Kwinten begint nu een lange lijdensweg. Hij wordt eerst gegeseld en dan in de kerker geworpen. Maar een engel bevrijdt hem en Kwinten keert op staande voet terug naar de markt van Amiens en begint er weer te preken. Natuurlijk wordt hij weer prompt vastgegrepen en nu wordt hij op de pijnbank gebonden en goed gefolterd. Zijn beulen breken hem de pezen, ze geselen hem met de bullenpees, zijn armen worden gebroken; met ijzeren haken sleuren ze zijn huid van zijn lijf; hij wordt met kokende olie overgoten en dan met kettingen vastgeklonken naar Rome gevoerd. Onderweg scheppen zijn beulen er plezier in spijkers onder zijn vingernagels te steken en er enkele in zijn schouders vast te slaan. Terug naar Gallië wordt hij in de stad die nu Saint-Quentin heet, ten slotte onthoofd. Uit zijn romp stijgt zijn ziel onder de vorm van een duif ten hemel. Eenmaal dood weet men geen blijf meer met zijn lichaam en men werpt het in de rivier de Somme en over Kwinten wordt niet meer gesproken. Dit gebeurde in het jaar 287 op de plek die toen Augusta Viromanduorum heette.
Maar in Rome leeft een blinde dame, Eugenia genaamd. Zij heeft een halve eeuw na de feiten in Saint-Quentin een visioen, waarin een engel tot haar neerdaalt en haar de opdracht geeft naar de streek Vermandois te gaan om er het lichaam van de heilige Quentin te vinden. Eugenia reist onmiddellijk daarheen en van zodra ze op de plek is gekomen die ze in haar visioen heeft gezien, begint ze er ijverig te bidden. Door de kracht van heer gebed stijgt het lichaam van Kwinten uit de rivier omhoog; het was volledig intact - ook het hoofd was erbij - en het verspreidde een heerlijke geur. Als kers op de taart was Eugenia op hetzelfde ogenblik genezen van haar blindheid. Tevreden keert ze terug naar Rome.
De relieken werden bewaard in een kapel en de heilige Eligius (Elooi) krijgt de opdracht om er een schrijn voor te maken. Daarin worden dan de resten van Quentin gelegd. Rond de kapel, die al snel een druk bezochte bedevaartplaats werd, ontstaat de stad Saint-Quentin.
Maar zoals het zo vaak gaat, ook de relieken van de heilige kennen niet de eeuwige rust. Bij de inval van Noormannen worden ze overgebracht naar Laon. Maar in 1793, de Franse revolutie is op haar hoogtepunt, worden ze verbrand.
De geografische Quentin
De faam van de heilige Quentin verspreidde zich over heel Gallië. Vele kapellen en kerken werden naar hem genoemd en later ging zijn naam over op de dorpen die daar omheen ontstonden. In Frankrijk alleen al zijn er 34 gemeenten die zijn naam dragen. Natuurlijk in de eerste plaats Saint-Quentin aan de Somme in Noord-Frankrijk. Dicht bij deze stad ontspringt op het Plateau de Saint-Quentin de rivier die Antwerpen groot heeft gemaakt: de Schelde, die aldaar L’Escaut heet.
Een van de meest bekende gemeenten met de naam Quentin is: Saint-Quentin-en-Yvelines ten zuiden van Parijs. Daar bouwde de Catalaanse architect Ricardo Bofill een van zijn vermaarde woonblokken: le Fond du Lac.
In Leuven vinden we een Sint-Kwintenskerk. Hasselt heeft een Sint-Kwintenskathedraal en Sint-Kwintens-lennik is naar deze heilige genoemd. Wie in deze laatste gemeente op bedevaart ging, bracht als offer zijn eigen gewicht in graan mee.
O ja, in New Brunswick in Canada vinden we ook een dorp dat Saint-Quentin heet.
De naam Quentin
Als voornaam is hij anno 2000 nog heel geliefd. In dat jaar stond hij op de 26e plaats van de meest gebruikte voornamen in België. Als voornaam komen we hem in diverse varianten tegen: Quintus, Kwint, Kwinten, Quentijn, Quincy, Quint, Quinten, Quintin, Quentin, Quintilianus, Quintius, Quitinus, Kvint, Kwindt, Quinctius, Quintino, Quintín. Als vrouwelijke voornaam vinden we: Quinta, Quintine, Quinty en Quinette.
Het succes van een heilige lees je af aan de verspreiding van zijn naam in familienamen. Kwinten is wat dat betreft heel succesvol. De volgende familienamen zijn in België en Noord-Frankrijk te vinden (tussen haakjes het aantal gezinnen in België dat nu die naam draagt): Quitens; Quintgens; Quintet; Quitens; de Quint; Quint (13); Quintez (3); Kwint (3); Qvincz (5); Quintus (6); Quinting (6); Quintaes (6); Quointin (11); Kinthaert (13); Quintz (15); Quintas (16); Quantin (19); Kintaert (20); Quintans (21); Quoitin (28); Quentin (51); Quinteyn (59); Quintijn (71); Quintard (85); Quinten (115); Quintiens (225); Quintart (227); Quintyn (470); Quintin (627).
Beroemde naamgenoten
Quentin Tarantino is een Amerikaanse filmregisseur, bekend door de film Pulp Fiction.
De meest bekende is kunstschilder Quinten Matsys geboren in 1465 of 1466 in Leuven, gestorven in Antwerpen in 1530. Men noemt hem soms de stichter van de Antwerpse School. Hij schilderde vele madonna’s. Het schilderij ‘De Geldwisselaar’ is zeer bekend. En elke Antwerpenaar kent de put van Quinten Matsys op de Handschoenmarkt.