Vrijdag 12 juni 2009: GRANIET
Voorlopige tekst:
Kwarts met onzichtbare kristallen (snelle stolling):
Agaat
Agaat in diverse schakeringen met en zonder kristallen
Agaat op stalactiet en stalagmiet
Carneool
Chalcedoon
Valkenoog
Tijgeroog
Aventurien
Opaal
Jaspis
Onyx
Silex of vuursteen
Krijtkust met vuursteen, Kaap Arkona op het eiland Rügen in Duitsland
Bijl van vuursteen uit het Neolithicum, 31 cm lang
Vuursteen of keisteen, silex of flint ("flinterdun") is een gesteente dat vaak in klompen in kalksteen wordt aangetroffen en meestal bruin of grijs van kleur is. Dergelijke 'klompen' worden in de geologie 'concreties' genoemd. De in het tijdperk van het Laat-Krijt afgezette vuursteenconcreties zijn zeer vormrijk en variëren van langwerpige platen tot gewei- en botvormige stenen. Vuursteen bestaat uit cryptokristallijn siliciumdioxide en veel (chemisch gebonden) water. Het is een erg hard (7 op de Hardheidsschaal van Mohs), clastisch gesteente dat voornamelijk aangetroffen wordt in opgevulde graafgangen van kreeftachtigen. Bij een harde slag op een stuk vuursteen ontstaat er vaak een schelpvormig breukvlak met scherpe kanten. Dit ontstaat door een spanningsgolf in het gesteente door de inslag.
Het gesteente wordt vuursteen genoemd omdat een slag met een stuk vuursteen op een stuk ijzer of pyriet kan resulteren in vonken, waarmee, met de nodige ervaring, een droog, brandbaar materiaal (zoals een plukje los katoen of gedroogd mos, of tondelzwam) aangestoken kan worden. De vonken ontstaan door kleine ijzerdeeltjes die spontaan in de lucht oxideren waarbij veel warmte vrij komt zodat de deeltjes gaan gloeien.
In prehistorische tijden (de steentijd) maakten mensen zoals de Neanderthalers en de Cro-Magnonmens stenen gebruiksvoorwerpen, zoals schrapers, pijlpunten, bijlen en klingen, bij voorkeur van dit materiaal.
Aan de mate van verfijning van het product en de gebruikte technieken kan vrij nauwkeurig worden geschat hoe oud het voorwerp is. Omdat dergelijke gebruiksvoorwerpen in tegenstelling tot menselijk en dierlijk weefsel, hout en textiel niet vergaan, zijn ze naast al dan niet bewerkte botten en potscherven, vrijwel de enige sporen die we hebben van de prehistorische mens.
Ook in België en Nederland kunnen op vele plaatsen vuurstenen werktuigen worden aangetroffen, en plaatsen waar mensen in de steentijd vuurstenen werktuigen maakten. Soms zijn de scherven van een klomp die niet konden worden gebruikt zo dicht bij elkaar blijven liggen dat een flink aantal nog steeds aan elkaar kan worden gepast wat het mogelijk maakt een goed inzicht te krijgen in de methode van de oorspronkelijke bewerking. Daarnaast hebben in recente decennia veel (amateur)archeologen zich bekwaamd in het maken van vuurstenen gebruiksvoorwerpen wat ook veel inzicht in de benodigde vaardigheden en technieken heeft opgeleverd. Vuurstenen voorwerpen kunnen verder verwerings- en gebruikssporen vertonen die meer inzicht geven in de manier waarop ze zijn gebruikt en of ze lang aan het oppervlak hebben gelegen.
De vuursteenmijnen te Spiennes, ten zuid-oosten van Bergen in België, zijn meer dan 100 hectare groot. Het is het grootste en oudste complex van vuursteenmijnen in Europa en behoort tot de werelderfgoedlijst van de UNESCO.
Tussen Rijckholt en Sint Geertruid in Nederland, bevinden zich in het Savelsbos ook vuursteenmijnen waar tussen 3950 voor Christus en 2650 v.Chr. vuursteen is gedolven. Deze vuurstenen werden gebruikt om wapens en gebruiksvoorwerpen van te maken. Het is het oudste bekende voorbeeld van mijnbouw in Nederland.
Geodes (bevatten dikwijls celestien (celestiet).
Deze pagina wordt nog afgewerkt