FRANSE REVOLUTIE deel 2
DE EED OP DE KAATSBAAN
Lodewijk XVI heeft direct na zijn troonsbestijging af te
rekenen met de misnoegde 1e en 2e stand (geestelijken en adel) die hem
voortdurend tegenwerken.
De adel wil de koning dwingen om een constitutionele
koning te worden, waarbij de adel de eigenlijke macht zou hebben, daarin
gesteund door de geestelijken. Een constitutionele koning moet zijn taak
vervullen zoals in de grondwet is voorgeschreven.
De gilden worden afgeschaft.
De handel in graan wordt geliberaliseerd op een
ongelukkig moment. De oogst van 1774 is mislukt, waardoor er te weinig graan
is en de prijzen torenhoog oplopen. Hongersnood is het gevolg.
Frankrijk strijdt mee aan de zijde van de koloniën in
Amerika tegen de Engelsen. Het volk wil dat ook. Maar de oorlog kost handenvol
geld. Nieuwe belastingen opleggen? De koning twijfelt.
De koning wilde nog hervormingen doorvoeren maar botste
op een nee van het parlement, dat eiste dat de Staten-Generaal zou
samengeroepen worden. De koning had niets meer te zeggen, het Parlement legde
zijn wil op.
Toen de koning een wet uitvaardigde dat er
godsdienstvrijheid zou zijn, kwamen de geestelijken in opstand.
Toen hij kort daarop ook nog eens de pensioenen van de
hovelingen verminderde, kreeg hij zowel de kerk als de adel als zijn eigen
koninklijk hof tegen zich. Overal verschenen er pamfletten die de koning als
een tiran voorstelden en die Marie-Antoinette afschilderden als Madame Déficit,
een verkwistende en spilzuchtige koningin.
Ondanks alle protest slaagde de koning erin het Parlement
te hervormen en weer zijn oorspronkelijke taak als rechtbank op te leggen.
Rechters mochten voortaan verdachten ook niet meer martelen.
Ten slotte bepaalde Lodewijk XVI dat de Staten-Generaal
zou samengeroepen worden en wel op de volgende manier:
De burgerij (3e stand) zou evenveel
stemmen krijgen als de adel en de geestelijken samen.
Opgejut door de adel en de kerk was het volk
woest over deze hervorming. De kerk weigerde nu ook haar geldelijke bijdrage
in de schatkist te storten. En de staat kon
haar rekeningen niet meer betalen.
De koning vraagt Necker om weer minister te worden. Het
volk is uitgelaten van vreugde, de populariteit van Necker is enorm. Necker
maakt de hervormingen van de koning ongedaan. Het volk juicht!
Het parlement krijgt weer de macht terug die het vóór de
hervorming had. Het volk jubelt!
De leden van het Parlement keren terug naar Parijs en
beslissen - tegen de wil van de koning in- dat de Staten-Generaal zal
bijeengeroepen worden volgens de regels van vroeger, namelijk dat elke
stand even veel stemmen krijgt en dat ze apart zullen stemmen. Daardoor
krijgen adel en kerk opnieuw de meerderheid. Nu is het volk weer woest op de
parlementairen.
De Staten-Generaal
Op 5 mei 1789 komt de Staten-Generaal bijeen - deze waren
niet meer bijeengeroepen sinds 1614. Eerst wordt er in de kathedraal van
Versailles een plechtig Te Deum gezongen.
Daarna gaan alle afgevaardigden in processie naar het
paleis. De drie standen moeten apart voor de koning verschijnen. Als de derde
stand binnenkomt worden ze uitgejouwd door de adel en de geestelijken.
De eerste dag is er alleen een toespraak van de koning en
zijn minister Necker.
De volgende dagen worden de debatten gehouden.
De debatten verzanden in gekrakeel en gekibbel. Alleen al
over de manier van stemmen geraken ze niet akkoord, ondanks dagen
vergaderen. De 1e en de 2e stand willen dat er per stand gestemd wordt,
waarbij elke stand 1 stem krijgt. De 3e stand wil dat er per hoofd gestemd
wordt. De geestelijken en de adel weigeren. De volgende dagen beginnen er
enkele dorpspastoors over te lopen naar de 3e stand. Ook enkele edelen sluiten
zich bij de 3e stand aan.
Op 15 juni 1789 besluit de 3e stand plus de overgelopenen
uit de 1e en 2e stand om de vergadering om te vormen tot een
grondwetgevende vergadering (Assemblée Nationale) die gemachtigd is om
over belastingen te beslissen. Op 17 juni wordt dit aanvaard door de 3e stand
en worden de andere standen opgeroepen hieraan deel te nemen.
Op 18 juni komt de koning tussenbeide: hij verplicht
de drie standen om afzonderlijk te vergaderen. Er wordt niet naar hem
geluisterd.
19 juni besluiten de geestelijken het standpunt van de 3e
stand over te nemen.
20 juni: De koning
geeft bevel om de vergaderzaal in het kasteel van Versailles te ontruimen,
want zegt hij: de zaal moet klaargemaakt worden voor een andere vergadering.
In werkelijkheid is het omdat de oudste zoon van de koning is gestorven en de
hele koninklijke familie in rouw bijeen is.
De honderden afgevaardigden van de derde stand komen 's
morgens aan bij het paleis, maar kunnen niet naar binnen. Het regent en het
onweert. Iemand stelt voor om naar een andere zaal te gaan. Maar waar? Dokter
Guillotin stelt voor om naar de kaatsbaan te gaan. Iemand huurt de zaal. Het
is een zaal die binnenin zwart geschilderd is en waar normaliter een balspel
(jeu de paume) - voorloper van het huidige tennis - gespeeld wordt.
Bij een kleermaker in de buurt haalt men een tafel. De
gordijnen aan de vensters boven wapperen in de wind. Bliksemschichten
verlichten nu en dan de donkere ruimte. Buiten aan de vensters verdringen zich
honderden mensen die willen zien en horen wat er binnen gebeurt.
De leden van de 3e stand plus de geestelijken en
edelen die hun kant gekozen hebben leggen nu de eed af dat ze op zo lang bij
elkaar zullen komen tot er een grondwet is opgesteld.
22 juni: alle leden van de 3e stand, vele geestelijken
(1e stand) en 2 edelen (2e stand) ondertekenen de eed.
23 juni: de koning spreekt de Assemblée (waar alle
standen nu aanwezig zijn) toe:
Het besluit van de 3e stand om
een grondwet op te stellen verwerpt hij resoluut.
Hij verbiedt de leden van de 1e
en de 2e stand om samen met de 3e stand te vergaderen. En beveelt de 3e stand
om de zaal
te verlaten.
De koning vertrekt.
De gewapende wacht probeert de
verkozenen van de 3e stand te dwingen om de zaal te verlaten, maar die
weigeren.
Sommigen leggen al de hand op
het zwaard om zich gewapenderhand teweer te stellen. Eén van de aanwezigen
zegt: We
zullen de zaal pas verlaten als
we door de bajonetten daartoe gedwongen worden.
26 juni: nog meer edelen en priesters sluiten zich aan
bij de 3e stand.
27 juni: De koning hoort dat niemand de vergadering wil
verlaten en geeft zich gewonnen. "Als ze daar willen blijven, laat ze daar dan
maar." Hij geeft bevel aan de 1e en de 2e stand om zich bij de 3e stand te
voegen zodat er nu een vergadering kan gehouden worden om een grondwet op te
stellen.
9 juli: De Staten-Generaal is afgeschaft en de Assemblée
heet nu: Assemblée Nationale Constituante ofte Nationale Grondwetgevende
Vergadering. Alle standen zijn erin vertegenwoordigd en stemmen niet per
stand, maar per hoofd.
Het zal duren tot 3 september 1791 tot er een grondwet
geschreven en goedgekeurd is.
15 jaar na de Verenigde Staten (1776) zal Frankrijk dan
eindelijk ook een grondwet krijgen.
DE BESTORMING VAN DE
BASTILLE
Wat heeft een vulkaanuitbarsting in
IJsland te maken met de Franse Revolutie?
In 1884 is er op IJsland een enorme
uitbarsting van de vulkaan Laki. De aswolk is enorm en breidt zich uit over
een groot deel van Europa, waar bijna een jaar lang een mistige wolk hangt. De
gemiddelde temperatuur daalt met 1 graad omdat het zonlicht versluierd wordt
door de aswolk. Het gevolg daarvan is dat de ene oogst na de andere mislukt en
er een groot te kort aan graan is en de graanprijzen nog nooit zo hoog geweest
zijn.
In 1788 is de oogst weer eens mislukt.
Het volk in Parijs lijdt honger en na een lange hongerwinter komt het gepeupel
in april 1789 in opstand tegen de industriëlen die hen te weinig betalen. In
een behangfabriek breekt een staking uit omdat men dacht dat de directie de
lonen wilde verlagen.
De Parijzenaars vernemen op 11 juli
dat een leger van 30.000 man zich rond Parijs heeft opgesteld, op bevel van de
koning. Bovendien horen ze dat minister Necker - die bijzonder populair was
omdat hij de hervormingen die de koning wilde doorvoeren, had tegengehouden -
ontslagen is. De rijke bankiers vrezen dat de koning een staatsgreep wil
plegen en alle macht weer aan zich wil trekken. Ze jutten het volk op en
zetten aan tot opstand.
Zondag 12 juli kwam een werkloze advocaat
(die bovendien stotterde) in een café waar de rijke burgers gewoonlijk
verzamelden de mensen opjutten en boven op een tafel staand riep hij dat het
volk de wapens moest opnemen om zich te beschermen tegen de tiran (de koning).
Hij trok daarbij een pistool.
Maandag 13 juli: vele mensen uit het
gewone volk troepten samen en kregen van de rijken (vooral van enkele bankiers
die fortuin hadden gemaakt door geld te lenen aan de koning en door de hoge
graanprijzen) wapens in de handen gedrukt. Het werd een massa van 40.000 man,
die zich de Nationale Garde noemde. Omdat er niet genoeg wapens waren, werden
de wapenwinkels in Parijs geplunderd. De gehate douanekantoren werden
overvallen en geplunderd. Dan trok het volk naar een klooster waar een grote
opslagplaats was voor graan en andere levensmiddelen.
Dinsdag 14 juli. Weer komt het volk op
straat. Nu trekt de massa naar het Hôtel des Invalides, en rooft er de
kanonnen en musketten. Maar ze vinden geen buskruit. Men roept: "In de
Bastille ligt nog kruit!" Daarop trekt een deel van de massa naar de Bastille.
Ze stoten onderweg op een troep cavalerie en jagen die met een regen van
stenen op de vlucht.
In de hele stad zijn ongeveer 80.000
mensen, her en der vespreid op straat gekomen.
Bij de Bastille troept een 1.000-tal
mensen samen, roepend en brullend voor de poorten. Ze eisen de overgave van de
gevangenis, het verwijderen van de kanonnen en alles wat er aan wapens,
munitie en kruit lag opgestapeld moet aan hen gegeven worden.
Op dat moment waren er in de Bastille
slechts 7 mensen opgesloten: 2 gevaarlijke gekken, een seksueel delinquent van
adel die daar door zijn familie was geplaatst om schandalen te vermijden. Het
gebouw werd bewaakt door 82 gepensioneerde soldaten en 32 wachters. Op de
kantelen stonden 30 kanonnen opgesteld.
De directeur van de Bastillen liet twee
vertegenwoordigers binnen om te onderhandelen. Tegen de middag mocht nog een
derde vertegenwoordiger naar binnen met de eisen van het volk op papier. De
directeur bood de heren een diner aan dat echter nogal uitliep, terwijl de
menigte buiten steeds ongeduldiger werd.
Rond 13.30 uur stormde een groep betogers
het voorplein van de burcht op. Dat was niet bemand. Ze hakten de kettingen
van de ophaalbrug door; de brug stortte naar beneden. Een van de betogers werd
eronder geplet. De directeur kwam kijken en werd nerveus. Hij gaf bevel om te
schieten. Meer mensen stroomden nu het voorplein binnen. Er werd van beide
kanten gevuurd. Bijna 100 aanvallers vonden de dood. Slechst één verdediger
werd gedood.
Om 15.00 uur kregen de demonstranten
plots hulp uit onverwachte hoek: een groep soldaten van de koninklijke
troepen. Nog meer soldaten met kanonnen kwamen zich bij de groep voegen. De
directeur geraakte in paniek. Hij wilde zo snel mogelijk tot een
staakt-het-vuren komen en gaf via een gat in de poort een brief door waarin
hij zijn voorwaarden opsomde. De aanvallers namen er geen genoegen mee en de
directeur kon niet anders dan de poorten naar de binnenplaats te openen. De
betogers drongen massaal naar binnen en verspreidden zich over de gevangenis.
De gevangenen werden bevrijd, de
gouverneur werd gevangengenomen. In een chaotische optocht werd hij
meegesleurd naar het stadhuis. Hij verweerde zich, schopte en sloeg om zich
heen. Hij werd neergestoken door verschillende betogers. Een koksmaat sneed
met een mes zijn hoofd af en stak het boven op een lans. Zo werd het in triomf
door de straten gedragen.
Niet lang na deze dramatische gebeurtenis
werd besloten om de Bastille af te breken. Men was dat trouwens toch al van
plan geweest. De stenen werden verkocht als souvenir of gebruikt om een brug
te bouwen over de Seine. Op de plaats waar de Bastille ooit gestaan heeft is
er nu een drukke straat. In de straatstenen is met een andere kleur van stenen
aangegeven waar de Bastille stond. In een klein plantsoen zijn er tussen
struiken en bloemen enkele stenen bewaard, die men nu nog kan bezichtigen.
's Avonds laat geeft Koning Lodewijk XVI
het bevel de soldaten uit Parijs terug te trekken, wat 's nachts om 2 uur ook
gebeurt.
De 14e juli zelf is de koning een groot
stuk van de dag op jacht geweest. In zijn dagboek staat : 'RIEN'. Erw as niets
geschoten die dag.
Later werd de inname van de Bastille
gezien als de echte start van de Franse Revolutie.
14 juli werd de nationale feestdag van
Frankrijk.
VARIA:
Een van de sleutels van de Bastille werd
door de markies de la Fayette naar George Washington gestuurd. Die sleutel
wordt daar nu nog steeds in Mount Vernon tentoongesteld.
|